Wat moet mijn kind kunnen bij de start van de basisschool?
4000 Woorden en grotendeels zindelijk
Jacqueline Wouda |
17 augustus 2017
Veel ouders van bijna 4-jarigen stellen zich die vraag. Kleuters hoeven geen toelatingsexamen te doen, maar er gelden wel bepaalde 'basiseisen'. Zo moeten kinderen zindelijk zijn, over een behoorlijke woordenschat beschikken en verstaanbaar kunnen praten.
Dit klinkt behoorlijk zwart-wit en het betekent ook niet je kind niet welkom is als hij slecht verstaanbaar spreekt, een beperkte woordenschat heeft of nog niet (helemaal) zindelijk is. Maar het is wel handig om een beeld te hebben van het 'startniveau' van de basisschool.
De vaardigheden waarover een nieuwbakken kleuter 'moet' beschikken bij de start van de basisschool vallen uiteen in twee categorieën: cognitieve vaardigheden (weten, kennen en begrijpen) en praktische vaardigheden (kunnen). Waar vanuit het onderwijsveld en beleidsmakers vooral aandacht is voor de cognitieve ontwikkeling van kleuters, staan ouders vaak voor het probleem hoe ze hun kleuter in praktisch opzicht klaarstomen voor de basisschool.
De vaardigheden waarover een nieuwbakken kleuter 'moet' beschikken bij de start van de basisschool vallen uiteen in twee categorieën: cognitieve vaardigheden (weten, kennen en begrijpen) en praktische vaardigheden (kunnen). Waar vanuit het onderwijsveld en beleidsmakers vooral aandacht is voor de cognitieve ontwikkeling van kleuters, staan ouders vaak voor het probleem hoe ze hun kleuter in praktisch opzicht klaarstomen voor de basisschool.
Praktische vaardigheden
Dit moet je kind kunnen:
- op zijn/haar beurt wachten
- zich prettig voelen in een groep
- om hulp durven vragen
- zelf naar de wc gaan
- zelf aan- en uitkleden
- belangstelling tonen voor interactie met andere kinderen
- zich korte tijd concentreren op een taak
- verstaanbaar praten
- bouwen met blokken
- een vouwblaadje dubbelvouwen
Kijk eens wat ik al kan
Niet zindelijk, niet naar school?
Mag de school je kind weigeren omdat het nog niet zindelijk is? Ja, dat mag. Met ministerie van onderwijs noemt dit expliciet als weigeringsgrond, al proberen de meeste scholen het toch op een andere manier op te lossen.
Als je erover nadenkt, valt het ook wel te begrijpen, hoe vervelend dan ook voor individuele ouders. Ga maar na: een leerkracht heeft twintig tot soms wel dertig kleuters onder zijn of haar hoede. Als de leerkracht kinderen moet verschonen, blijft de rest van de klas zonder toezicht achter.
Om diezelfde reden wordt vaak als eis gesteld dat kinderen zelf hun billen kunnen afvegen. Kan je kind dit niet of niet goed? Bespreek het dan met de leerkracht en zie even aan hoe het gaat. Veel kinderen doen bewust alleen thuis een grote boodschap.
Heeft je kind af en toe nog een natte broek? Geen punt. 'Ongelukjes' horen bij kleuters. Scholen houden daar rekening mee en hebben vaak reservekleding op voorraad. Of leg zelf een setje extra kleren op school.
Als je erover nadenkt, valt het ook wel te begrijpen, hoe vervelend dan ook voor individuele ouders. Ga maar na: een leerkracht heeft twintig tot soms wel dertig kleuters onder zijn of haar hoede. Als de leerkracht kinderen moet verschonen, blijft de rest van de klas zonder toezicht achter.
Om diezelfde reden wordt vaak als eis gesteld dat kinderen zelf hun billen kunnen afvegen. Kan je kind dit niet of niet goed? Bespreek het dan met de leerkracht en zie even aan hoe het gaat. Veel kinderen doen bewust alleen thuis een grote boodschap.
Heeft je kind af en toe nog een natte broek? Geen punt. 'Ongelukjes' horen bij kleuters. Scholen houden daar rekening mee en hebben vaak reservekleding op voorraad. Of leg zelf een setje extra kleren op school.
Knopen, ritsen, veters
De meeste (bijna-)vierjarigen lukt het redelijk goed om zichzelf aan en uit te kleden. Maar het open en dicht doen van knopen en ritsen is vaak nog een probleem.
Hoewel er scholen zijn die explicitiet aan de ouders melden dat de kleuters zelf ritsen en knopen moeten kunnen dichtmaken, geven de officiële richtlijnen aan dat het niet erg is als je kind nog hulp nodig heeft bij het dichtdoen van ritsen en knopen.
Veters strikken is voor de meeste kleuters ook nog te moeilijk, maar schoenen in kleutermaten worden bijna uitsluitend nog verkocht met ritsen of klittenband.
Hoewel er scholen zijn die explicitiet aan de ouders melden dat de kleuters zelf ritsen en knopen moeten kunnen dichtmaken, geven de officiële richtlijnen aan dat het niet erg is als je kind nog hulp nodig heeft bij het dichtdoen van ritsen en knopen.
Veters strikken is voor de meeste kleuters ook nog te moeilijk, maar schoenen in kleutermaten worden bijna uitsluitend nog verkocht met ritsen of klittenband.
De meeste kleuterklassen zijn zo georganiseerd dat hulp is gebouwd in het systeem. Jonge kleuters worden vaak gekoppeld aan oudere kleuters, hun 'maatje'. Dat maatje helpt de jas dicht te ritsen of handschoenen aan te trekken.
Vooral in combinatiegroepen is dit maatjessysteem heel gangbaar. Jonge kleuters leren hier snel van (je zult versteld staan hoe snel je kind ineens leert zelf de rits dicht te maken); oudere kleuters vinden het vaak erg leuk om de kleintjes te helpen.
Vooral in combinatiegroepen is dit maatjessysteem heel gangbaar. Jonge kleuters leren hier snel van (je zult versteld staan hoe snel je kind ineens leert zelf de rits dicht te maken); oudere kleuters vinden het vaak erg leuk om de kleintjes te helpen.
Hoe goed moet je kind kunnen praten?
Kinderen die naar de basisschool gaan, moeten verstaanbaar kunnen praten. Dat wil niet zeggen dat ze alle klanken moeten kunnen zeggen of foutloos moeten spreken. De stelregel is dat een kleuter bij aanvang van de basisschool 75 procent van de klinkers en medeklinkers van het Nederlandse taalsysteem heeft verworven.
Het is niet erg als je kind nog moeite heeft met moeilijke medeklinkercombinaties en bijvoorbeeld 'tap' in plaats van 'trap' zegt. Wel zou je kind zover moeten zijn dat het onbeklemtoonde lettergrepen niet langer weglaat (je kind zegt dus niet langer 'naan' maar 'banaan').
Naast uitspraak van de woorden is natuurlijk ook de mate van taalbeheersing van belang. Daarmee komen we op het vlak van de cognitieve vaardigheden.
Het is niet erg als je kind nog moeite heeft met moeilijke medeklinkercombinaties en bijvoorbeeld 'tap' in plaats van 'trap' zegt. Wel zou je kind zover moeten zijn dat het onbeklemtoonde lettergrepen niet langer weglaat (je kind zegt dus niet langer 'naan' maar 'banaan').
Naast uitspraak van de woorden is natuurlijk ook de mate van taalbeheersing van belang. Daarmee komen we op het vlak van de cognitieve vaardigheden.
Cognitieve vaardigheden
Dit moet je kind kennen/weten/begrijpen:
Taal
- passieve woordenschat van 4000 woorden
- actieve woordenschat 2000 woorden
- maakt eenvoudige samengestelde zinnen (en, dan, toen, en toen) en vraagzinnen (wie, wat, waar, hoe)
- mag nog fouten maken met onregelmatige vervoegingen ('ik loopte')
- begrijpt wie-/wat-/waarvragen, aanwijsvragen, luistervragen, keuzevragen, voorspelvragen
- weet dat er een relatie is tussen klanken en letters
- herkent een paar lettersymbolen (als P van parkeren, M van McDonald's)
Rekenen
- heeft al eens gehoord van driehoek/cirkel/vierkant (benoemen hoeft nog niet)
- heeft gehoord van de basiskleuren rood, blauw, geel, groen (benoemen hoeft nog niet)
- kan overweg met klei
- heeft enig besef van meetkundige begrippen als voor-achter-naast-in-etc.
- heeft enig besef van tijd (ochtend, middag, avond, nacht)
- snapt de begrippen groter, hoger, langer, etc.
- herkent enkele getalsymbolen (weet bijvoorbeeld hoe de 1 en de 2 heten)
- kan een beetje (mee)tellen: bijvoorbeeld 1-2-3
Grote verschillen in ontwikkeling
Deze opsomming is niet uitputtend, maar geeft een globaal beeld van in het instapniveau op de basisschool. Gaat je kind naar de peuterspeelzaal of het kinderdagverblijf, dan wordt ook daar al toegewerkt naar de doelen voor het begin van groep 1. Dat heet 'voorschoolse educatie'.
Is het erg als je kind sommige dingen nog niet beheerst? Welnee. Bij kinderen op deze leeftijd kunnen de verschillen in ontwikkeling groot zijn. Je buurjongetje van net vier kan misschien al vlot tot twintig tellen, terwijl jouw kleuter aan het eind van groep 1 slechts met haperen tot tien komt.
Kleuters ontwikkelen zich echter met grote sprongen. Je zult ontdekken dat je kind van de ene op de andere dag ineens dingen kan die een week eerder nog veel te moeilijk waren.
Is het erg als je kind sommige dingen nog niet beheerst? Welnee. Bij kinderen op deze leeftijd kunnen de verschillen in ontwikkeling groot zijn. Je buurjongetje van net vier kan misschien al vlot tot twintig tellen, terwijl jouw kleuter aan het eind van groep 1 slechts met haperen tot tien komt.
Kleuters ontwikkelen zich echter met grote sprongen. Je zult ontdekken dat je kind van de ene op de andere dag ineens dingen kan die een week eerder nog veel te moeilijk waren.
2 reacties
ReageerMijn zoon wordt bijna 4 jaar in februari. Maar is nog onmogelijk om te beginnen met groep 1, omdat hij met achterstand loopt. Maar is wel zindelijk. Dan mag de school toch niet weigeren? Inmiddels zijn we keihard bezig met zijn achterstand en hij doet het wel beter.
Reageer op AngelInteressant!
Reageer op Els en Ineke