Wat is montessorionderwijs en past het bij jouw kind?

Wat maakt een montessorischool anders dan andere basisscholen? In deze blog lees je wat montessorionderwijs inhoudt en ontdek je of het past bij jouw kind.

Wanneer je kind bijna vier wordt, kom je als ouder voor een belangrijke keuze te staan: het kiezen van een basisschool. En hoewel de school om de hoek op het eerste gezicht aantrekkelijk klinkt, is het maken van weloverwogen schoolkeuze is van belang voor de toekomst van je kind en zijn dagelijks welzijn. Je kind bezoekt straks toch acht jaar lang deze school, dus zorg dat je als ouder weetm waar je voor kiest.

De keuze voor een basisschool is niet altijd eenvoudig. Er valt veel te kiezen en scholen verschillen van elkaar in bijvoorbeeld geloofsovertuiging of pedagogische aanpak. Een goede schoolkeuze start met het nadenken over wat jij als ouder belangrijk vindt voor je kind. De belangrijkste vraag daarbij is of de aanpak van de school past bij de manier waarop jij je kind opvoedt. Een basisschool die een specifieke kijk heeft op het opvoeden en leren van kinderen is het montessorionderwijs.
 

Wat is montessorionderwijs?

Montessorionderwijs is bedacht door de Italiaanse arts en onderwijsvernieuwer Maria Montessori (1870 – 1952). Het montessorionderwijs bestaat al meer dan 100 jaar. Over de hele wereld kun je montessorischolen vinden, van Nederland tot China en van Spanje tot Amerika. Al deze scholen werken vanuit hetzelfde principe: hoe kunnen we kinderen helpen om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen? ‘Help mij het zelf te doen’ is het motto van het montessorionderwijs.

Maria Montessori ontdekte begin vorige eeuw dat kinderen continu de drang hebben om zichzelf te ontwikkelen. De hele dag door zijn ze bezig met dingen ontdekken, oefenen en leren. Kijk maar hoe je eigen kind heeft leren lopen, leren praten of zelf oefent met eten. Kinderen zijn actief, nieuwsgierig en van nature leergierig. Continu kijken ze hoe anderen iets doen en proberen daarvan te leren. Telkens willen ze zelf dingen uitproberen, oefenen en doen.

Montessori zag dan ook dat de dagelijks gang van zaken op een basisschool, waar kinderen achter een tafel zitten en luisteren naar de leraar, niet aansluit bij de leergierigheid en nieuwsgierig van kinderen. Ze bedacht een onderwijsconcept waarin er een op maat gemaakte ruimte is voor kinderen. Een lokaal waarin de natuurlijke nieuwsgierigheid en leergierigheid van kinderen juist geprikkeld en gebruikt wordt. Een onderwijsconcept waarin kinderen de vrijheid hebben om zelf te kunnen leren, onder begeleiding van een leraar.
 

Kinderen verschillen van elkaar

Daarvoor ontwikkelde Montessori een aantal uitgangpunten die de kern vormen van haar onderwijs. Montessori gaat er van uit dat kinderen van elkaar verschillen. Kijk maar eens naar jonge kinderen; de een is snel met leren lopen, de ander kan op jonge leeftijd al goed praten. Die verschillen in ontwikkeling gebruikt Montessori ook in haar onderwijs. In de groep werken alle kinderen op hun eigen niveau. De activiteiten en materialen waar de kinderen mee werken sluiten zo goed mogelijk aan bij hun ontwikkeling.

Als je op een montessorischool gaat kijken, zie je geen leraar bij het bord die dezelfde les aan alle kinderen tegelijk geeft. Je ziet wél een klas met kinderen die allemaal bezig zijn met hun eigen werk en een leraar die deze kinderen individueel of in kleine groepjes lesgeeft.
 

 

Verschillende leeftijden samen in een groep

Zo’n montessorigroep bestaat uit kinderen met verschillende leeftijden: een onderbouwgroep waarin kinderen zitten in de leeftijd van vier, vijf en zes jaar. Een middenbouw, met kinderen van zes tot en met negen jaar, en een bovenbouw met kinderen in de leeftijd van negen tot en met twaalf jaar. De leeftijden van kinderen zijn bewust gemixt omdat kinderen op deze manier van en met elkaar kunnen leren. Kinderen helpen elkaar, werken samen of leggen de lesstof aan elkaar uit.

Jongere kinderen in de groep zien wat de oudere kinderen leren, wat de jongere kinderen motiveert om dat zelf ook te gaan leren. Zo stimuleren de kinderen om te gaan leren en uitdagingen aan te gaan, terwijl competitie tussen kinderen nauwelijks voorkomt omdat ieder kind op zijn eigen tempo en eigen niveau werkt. Als kinderen verschillen in het tempo waarin ze zich ontwikkelen, doet leeftijd er in mindere mate toe, zag Maria Montessori.

Op een montessorischool heeft een kind ook drie jaar lang dezelfde leraar. Hierdoor leert de leraar het kind goed kennen. De leraar observeert de kinderen in de groep om te achterhalen wat elk kind nodig heeft, wat het interesseert en wat het motiveert. Hierdoor weet de leraar waar de behoeften van elk kind ligt en wat zijn of haar ontwikkelmogelijkheden zijn. Zo stemt de leraar zijn begeleiding af op de behoefte van het kind en sluiten de lessen aan bij zijn of haar individuele ontwikkeling. 
 

 

Specifiek materiaal voor montessorischolen

De leraar maakt daarbij gebruik van zogenoemd montessorimateriaal. Maria Montessori ontwierp tal van ontwikkelmaterialen, een uniek en belangrijk element in het montessorionderwijs. Met behulp deze materialen ontwikkelen kinderen hun zintuigen, schrijf-, lees- en rekenvaardigheid. Maria Montessori ziet dat kinderen leren met al hun zintuigen, maar ook dat ze het leren moet ervaren, niet alleen met hun hoofd, maar ook met hun handen.
Al deze materialen staan geordend in open kasten in de klas. Kinderen kiezen zelf hun materialen uit de kast, waarna ze er zelfstandig, of na een korte uitleg door de leraar, mee werken. De kinderen hebben dus de vrijheid om hun eigen werk te kiezen.  

 

Is montessorionderwijs geschikt voor mijn kind?

Geen rooster met vakken, geen leraar met dezelfde lesstof voor iedereen tegelijk en kinderen van verschillende leeftijden bij elkaar in een groep, elk aan hun eigen werk. Is dat niet wat ongestructureerd? Is dat wel rustig genoeg voor mijn kind? Het tegendeel is waar!

In de groepen is het rustig zodat alle kinderen zich kunnen concentreren. De omgeving is ordelijk en gestructureerd ingericht zodat kinderen alle materialen zelf kunnen pakken. Kinderen leren om rekening te houden met elkaar, zelf aan de slag te gaan met hun werk, zachtjes te praten in de groep en elkaar te helpen indien nodig.
Klinkt dit te mooi voor woorden of zelfs bijna onwerkelijk? Zoek een montessorischool op bij jou in de buurt en vraag of je langs mag komen. De school zal je in de praktijk laten zien hoe er gewerkt wordt en hoe de onderwijsideeën van Maria Montessori nog altijd actueel zijn! In Nederland zijn ruim 170 montessorischolen, van peutergroepen, tot basisonderwijs tot voortgezet onderwijs.

Ieder kind is geschikt voor het montessorionderwijs, maar past het ook bij elke ouder? De belangrijkste vraag is of de aanpak van het montessorionderwijs past bij de manier waarop jij je kind opvoedt. Wil je dat je kind zelfstandig wordt, zelf keuzes leert maken, zijn nieuwsgierigheid en leergierigheid behoudt? Dat je kind leert omgaan met vrijheid en eigen verantwoordelijkheid? Dan is het montessorionderwijs zeker geschikt voor je kind én voor jou. 
 
Meer weten of een montessorischool bezoeken? Bekijk deze sites:
www.montessori.nl
www.scholenopdekaart.nl
 

---

Over de auteur
Jaap de Brouwer is onderzoeker en montessoriopleider bij hogeschool Saxion. Hij is co-auteur van het boek Perspectieven op Montessori (2020) en van de internationale editie: perspectives on Montessori (publicatie: oktober 2022).