Waarom is algemene kennis zo belangrijk voor kinderen?

Bij 'kennis' denken we al snel aan vakken op school. Rekenen, taal, topografie, geschiedenis. Belangrijk natuurlijk, maar minstens zo belangrijk is de kennis die je kind juist níet leert op school. Want leren begint veel eerder en vindt voor een belangrijk deel plaats buiten de schoolmuren.

Wat is ‘algemene kennis’ eigenlijk?

De term ‘algemene kennis’ duikt vaak op, maar wat wordt er eigenlijk onder verstaan? Een hanteerbare uitleg is dat het een soort basiskennis is die nodig is om gesprekken te kunnen voeren, alledaagse teksten te kunnen begrijpen of bijvoorbeeld zoekresultaten op internet te kunnen interpreteren.

Algemene kennis beslaat een breed gebied, zoals de term al aangeeft, van kunst en wetenschappen tot aardrijkskunde en sport. Bij volwassen zou je kunnen zeggen: al die onderwerpen waarmee je hoog scoort in een pubquiz of een kennisquiz op tv.
Algemene kennis draagt bij aan de algemene ontwikkeling. Het geeft zelfvertrouwen en is goed voor de sociale ontwikkeling.

Kinderen met een brede algemene ontwikkeling hebben veel kennis over de wereld. Dat kan gaan over meer schoolse onderwerpen als geschiedenis, aardrijkskunde, het heelal of de natuur, maar ook over alledaagse dingen als hoe je een fietsband plakt of een stopcontact in elkaar zet, hoe een verpleeghuis of een autogarage er vanbinnen uitzien, welke gewoontes andere gezinnen hebben, hoe je herkent of een hond geaaid wil worden of niet, enzovoort enzovoort.
 

Waarom is algemene kennis belangrijk?

Bij kinderen kun je algemene kennis omschrijven als alle kennis van de wereld die je kind nodig heeft om te kunnen begrijpen en interpreteren wat er op school en in het dagelijks leven aan de orde komt. Als je kind op school hoort over boomsoorten, is het belangrijk dat het al wel eens in een bos is geweest. En bij een leestekst over judo, moet je wel een beetje weten wat voor soort sport dat is.

De voorbeelden hiervoor maken direct duidelijk waarom algemene kennis zo belangrijk is voor kinderen: leren is een wisselwerking tussen nieuwe informatie en de algemene kennis van je kind. Hoe sneller en beter je kind de ‘schoolkennis’ kan koppelen aan bestaande kennis (en andersom), hoe makkelijker de nieuwe informatie wordt onthouden. Wie veel weet, leert makkelijker, weet daardoor nog meer, bouwt zelfvertrouwen op, wordt steeds nieuwsgieriger en krijgt plezier in leren.

Een vak waarbij algemene kennis een cruciale rol speelt, is begrijpend lezen. Al kan je kind nog zo goed technisch lezen, zonder een rijke woordenschat en kennis van de wereld blijft een tekst vaak abracadabra. Veel leerkrachten herkennen het fenomeen: kinderen die in de lagere groepen nog goed meekomen met lezen, vallen in de hogere groepen uit doordat ze niet meer begrijpen wat ze lezen. De Amerikaanse leesonderzoeker Jeanne Call noemt dit de ‘fourth grade slump’, in het Nederlands wel vertaald als de ‘leesdip in groep 6’. In het artikel Waarom is jouw kind geen goede lezer? Het leesproces ontleed kun je hier meer over lezen.
 

Moet je slim kind zijn om veel te weten?

Kinderen die veel weten over van alles worden vaak als slim gezien. Maar belangrijker dan intelligentie is het dat kinderen open staan voor nieuwe ervaringen en nieuwe indrukken weten te verbinden met wat ze al weten.

Bij jonge kinderen is het vaak heel duidelijk dat ze nog niet voldoende kennis van de wereld hebben. Het levert die typische kleuterpraatjes op. We vinden ze vertederend en grappig, omdat iedereen beseft dat kleuters veel dingen nog niet begrijpen.

Bij oudere kinderen liggen de hiaten minder aan de oppervlakte. Naarmate kinderen ouder worden, wordt er meer van ze verwacht. Kinderen voelen dat haarfijn aan. Ze kunnen zich schamen omdat ze iets niet begrijpen en laten het liever niet blijken. Of ze weten wel íets van het onderwerp af, maar net niet voldoende om tot echt begrip te komen. Dat maakt het best lastig om het probleem te herkennen als een gebrek aan algemene kennis.

 
Welke rol spelen ouders bij opdoen van algemene kennis?

Er is internationaal veel onderzoek gedaan waaruit blijkt dat het thuis stimuleren van de ontwikkeling van kinderen een groot effect heeft op hoe goed ze kunnen meekomen op school. Vooral bij jonge kinderen, die voor de opdoen van algemene kennis meer afhankelijk zijn van hun ouders dan oudere kinderen, zijn de verschillen groot tussen kinderen die van huis uit veel meekrijgen en kinderen die thuis weinig worden gestimuleerd in hun ontwikkeling.

Als ouder speel je dus een belangrijke rol. Om algemene kennis te kunnen vergaren, moet je kind natuurlijk wel de gelegenheid krijgen om veel nieuwe ervaringen en indrukken op te doen. Maak samen uitstapjes, neem je kind mee als je ergens naartoe gaat, betrek je kind bij hobby’s, laat je kind bij anderen logeren, haal veel boeken in huis om voor te lezen of door je kind te laten lezen, kijk naar het Jeugdjournaal of natuurprogramma’s, laat je kind helpen met klussen en koken, bouw knikkerbanen om te experimenteren met snelheid en zwaartekracht, enzovoort.

Eigenlijk maakt het niet uit wat je doet, want ‘algemene kennis’ is oneindig in omvang. Alle nieuwe ervaringen die je kind opdoet, bieden nieuwe kennis en vergroten de woordenschat.

Stimuleer je kind om interesses te ontwikkelen en speel daar zo veel mogelijk op in. Koop een wereldbol of een topografische puzzels als je kind belangstelling heeft voor andere landen, bezoek het Aviodrome als je kind helemaal weg is van vliegtuigen, laat je kind experimenten met elektronica als je een kleine techneut in huis hebt en haal informatieve leesboeken in huis over bedreigde dieren of milieuvervuiling als je kind zich bekommert over het klimaat.

Help je kind om nieuwe ervaringen te ordenen en in relatie te brengen met wat je kind al weet. Dat doe je door veel samen te praten over wat je kind meemaakt en ontdekt. Roep herinneringen op aan eerdere ervaringen, vraag wat je kind over dit onderwerp op school heeft geleerd. Dit is niet alleen leuk en leerzaam voor je kind, maar je zult merken dat je zelf ook nog van alles leert dat je nog niet wist!