Pesten is een complex groepsproces

Bij pesten zijn veel meer kinderen betrokken dan alleen de pestkop en het pispaaltje. Pesten is een complex groepsproces, waarin kinderen allerlei rollen kunnen spelen die elkaar beïnvloeden.

Zelfs al wordt jouw kind niet gepest en neemt het niet deel aan het pesten, het maakt wel deel uit van het proces.

Veel antipestprogramma’s op scholen spelen in op pesten als groepsproces, zoals het succesvolle, in Finland ontwikkelde programma KiVa.

Rollen bij pesten

Pester
Een kind dat pest is vaak onzeker en probeert zichzelf groter te maken door een ander te kleineren. Voor kinderen die pesten is agressie of geweld vaak een eerste impuls bij een conflict.
Pesten is een manier om status en populariteit te verkrijgen. Pestkoppen veroveren vaak prestige bij klasgenoten, bij wie ze als ‘cool’ gelden, maar echt geliefd zijn ze niet.
 
Pestslachtoffer
Kinderen die onzeker zijn of wat gevoeliger en stiller dan anderen, lopen meer kans gepest te worden. Vaak durven pestslachtoffers niets terug te doen en ook niet over het pesten te vertellen, uit angst dat ze dan nog meer worden gepest.

Als kinderen langdurig worden gepest, gaan ze zelf vaak geloven dat ze stom zijn.
 
Jurre kwam vorige uit school met het verhaal dat hij gepest werd door een paar kinderen uit zijn klas omdat hij nog steeds de 'r' niet kan zeggen. Hij moet steeds woorden met een 'r' zeggen, of ze vragen hem hoe hij heet en dan lachen ze hem uit. Jurre weet wel dat ze hem uitlokken, omdat hij heel fel reageert, maar het lukt hem niet om rustig te blijven.
Dorien, moeder van Jurre (10) en Mira (14)
 
 
Meepesters
Meepesters zijn er in soorten en maten. Sommige kinderen doen mee met het pesten omdat ze bang zijn voor de pester. Anderen doen het om erbij te horen of omdat ze denken dat zij dan ook stoer lijken.

Er zijn ook kinderen die weliswaar zelf niet meepesten, maar het stiekem wel leuk vinden dat er iemand wordt gepest.
 
Zwijgers
Kinderen die niet meepesten, maar er ook niets van zeggen vormen vaak de grootste groep in de klas. Veel kinderen vinden het wel rot dat er wordt gepest, maar ze durven er zelf niets van te zeggen uit angst dan zij dan slachtoffer worden.

Er zijn ook kinderen die domweg helemaal niet door hebben dat er wordt gepest.

Hoewel zwijgers geen actieve rol hebben in het pesten, versterken ze het probleem wel. Door niets te doen geven ze impliciet het signaal dat pesten wel oké is.
 
Bij Guido in de klas zit een jongen die erg wordt gepest. De grootste pestkop is zo'n stoer sportmannetje, met een grote groep meepesters om hem heen. Guido pest zelf niet mee, maar hij doet ook niet echt iets om het pesten te voorkomen. Behalve af en toe de juf waarschuwen. Hij wil wel wat doen, maar hij is bang dat ze anders hem te grazen nemen. Eerlijk gezegd kan ik me dat goed voorstellen.
Lisette, moeder van Guido (11), Jens (9) en Josefien (5)
 
Helpers
Een enkele leerling komt het pestslachtoffer te hulp. Vaak is dit een kind dat qua populariteit wel een potje kan breken in de groep.