Huisje, boompje, beestje, echtscheiding

Als hun ouders uit elkaar gaan, is dat voor kinderen enorm ingrijpend. Vaak heeft de scheiding ook invloed op de schoolprestaties van je kind. Maar de ene scheiding is de andere niet en je kunt als ouder veel doen om je kind te helpen.

Eeuwige liefde duurt in de praktijk vaak korter dan de gevolgen van een echtscheiding. Als hun ouders uit elkaar gaan, is dat voor kinderen enorm ingrijpend. Scheiding van de ouders kan voor een kind traumatischer zijn dan de dood van zijn vader of moeder, denken wetenschappers. Bij kinderen van wie een ouder is overleden, zijn de ergste effecten na twee jaar weg. Bij scheidingskinderen merk je de gevolgen soms tientallen jaren later nog, vooral als de ouders blijven ruziën.

"Scheiden is voor kinderen het einde van de vanzelfsprekendheid. De continuïteit is weg uit het leven. Ex-ouders bestaan niet. Het mislukken van je huwelijk betekent niet dat je als ouders bent mislukt. Maar scheiding blijft voor een kind een levensfeit, dat altijd doorgaat." Else-Marie van den Eerenbeemt, familietherapeut (SIRE-campagne)

De cijfers zijn verontrustend. Kinderen van gescheiden ouders behalen mindere schoolprestaties en scoren lager op welbevinden dan kinderen die opgroeien in 'intacte gezinnen'. Voor een grote groep duren de gevolgen van een echtscheiding tot in de volwassenheid. 

Een harmonieuze scheiding helpt je kind

Dat blijkt uit onderzoek van de sinds 2015 gepensioneerde Ed Spruijt, dé echtsscheidingsexpert van Nederland die jarenlang verbonden was aan de Universiteit Utrecht. De ene scheiding is echter de andere niet. Spruijt hamert er bijvoorbeeld al jaren op dat ouders die uit elkaar gaan vooral on speaking terms moeten blijven, waar het de kinderen betreft. Als je scheiding in redelijke harmonie verloopt, hebben je kinderen er veel minder last van dan wanneer je elkaar de tent uit vecht.

Ook het Nederlands Jeugdinstituut (NJI) wijst op de schade die ruziënde ouders kunnen veroorzaken. Volgens het NJI zijn langdurige ouderlijke conflicten, zowel tijdens als na de scheiding, de belangrijkste oorzaak van problemen van kinderen.

Kinderen met co-ouders gedijen het best

Eén op de vier ouderparen kiest voor co-ouderschap na de scheiding. Daarbij wonen de kinderen ongeveer evenveel tijd bij beide ouders. De meeste kinderen gaan na de scheiding wonen bij hun moeder (de meerderheid) of vader, die vaak weer nieuwe relaties aangaan. Het merendeeldeel van de kinderen met gescheiden ouders groeit dan ook op in een stiefgezin.

Uit Spruijts onderzoek, waarin hij al meer dan 7700 kinderen uit verschillende gezinssituaties betrok, blijkt dat kinderen wier gescheiden ouders kiezen voor co-ouderschap het beter doen op school en lekkerder in hun vel zitten dan scheidingskinderen die opgroeien in een stiefgezin of eenoudergezin.

Toch is co-ouderschap niet per definitie de beste keuze. Het lijkt het beste te werken voor jongere kinderen (maar weer niet voor baby's en peuters). In twee verschillende huizen wonen, steeds weer omschakelen en je aanpassen, kan veel vergen van een kind. Naarmate kinderen ouderen worden en steeds meer hun eigen leven gaan opbouwen, kan dat (te) belastend worden.​

"Toen mijn ex en ik vier jaar geleden uit elkaar gingen, ben ik samen met de meiden verhuisd naar een andere stad. Ze wonen door de week bij mij en zijn om het weekeinde bij hun moeder. Voor Danique betekende het dat ze naar een nieuwe school moest. Achteraf denk ik dat dit te veel veranderingen in één keer waren."
Herwin, vader van Stacey (7) en Danique (11)

Tip: neem een huisdier
Kinderen van gescheiden ouders voelen zich prettiger als ze een huisdier hebben, zo blijkt uit onderzoek. Voor kinderen in intacte gezinnen maakt het voor hun levensgeluk niet zo veel uit of er een hond, kat of konijn rondloopt. Scheidingskinderen met een huisdier voelen zich echter beter dan lotgenoten zonder huisdier.

Informatieve websites voor ouders en kinderen

• De website www.ouders-uitelkaar.nl biedt speciaal voor kinderen in begrijpelijke taal informatie over wat de scheiding van hun ouders voor hen kan betekenen. De informatie is toegespitst op kinderen in diverse leeftijdscategorieën. Voor ouders is er een aparte pagina met informatie.
• Op www.oudersvanjongehelden.nl vind je ook een schat aan informatie, niet alleen als je op het punt staat om te scheiden of net gescheiden bent, maar ook als de scheiding al langer geleden is.
• Wil je graat weten wat de mogelijk gevolgen van een echtscheidings zijn op kinderen in verschillende leeftijdsfases? Dat is op de website van het NJI een uitgebreid overzicht te vinden.
• Het online platform Nieuwe Stap, ontwikkeld door twee juristes/mediators, biedt op een toegankelijke manier ook veel informatie. Nieuwe stap heeft ook een eigen community voor gescheiden ouders.
• Dé plek op het internet voor kinderen van wie de ouders gaan scheiden of zijn gescheiden, maar ook voor de ouders zelf, is Villa Pinedo. Onder het motto 'Kinderen spreken - volwassenen luisteren' staat hier in alles het kind centraal. ​Op site zijn jongeren (14-26 jaar) de experts en ervaringsdeskundigen. Zij geven via het forum advies aan kinderen en schrijven blogs om hun ervaring met andere lotgenoten te delen. Ook beantwoorden deze jongeren vragen op het forum voor ouders en geven zij voor diverse instanties face-to-face workshops aan groepen ouders. Zij maken volwassenen bewust van wat er in het hoofd en hart van kinderen met gescheiden ouders omgaat.​ Voor kinderen is het mogelijk om op Villa Pinedo een buddy te vinden.

Referenties:
www.scheidingskinderen.nl
Spruijt, E. & Kormos, H. (2014). Handboek scheiden en de kinderen: Voor de beroepskracht die met scheidingskinderen te maken heeft (2e dr.). Houten: Bohn Stafleu van Loghum