Hoe vergroot je de woordenschat?

Naarmate je kind ouder wordt, groeit zijn woordenschat vanzelf mee. Toch is het vergroten van de woordenschat iets waar op school veel aandacht aan wordt besteed en waar je ook thuis een belangrijke bijdrage aan kunt leveren.

Wat kun je doen om je kind meer woorden te leren?

Het is belangrijk dat je kind voldoende woorden kent. Misschien heb je tijdens een gesprek op school wel te horen gekregen dat je kind slecht scoort op woordenschat, wat een onderdeel is van de Cito-toetsen. Wat kun je doen om je kind meer woorden te leren?

Tip 1: Benoem wat je tegenkomt
Onderweg naar school zijn er al heel veel nieuwe woorden te vinden: de stoeprand, het verkeersbord, de oever, de merel, enzovoort. En thuis: het aanrecht, de gootsteen, de telefoonoplader. Kies bewust eens voor een 'moeilijk' woord: het trottoir in plaats van de stoep of het venster in plaats van het raam. Probeer altijd het lidwoord (de/het) erbij te zeggen.

Tip 2: Lees steeds hetzelfde boek voor
Herhaling en vertrouwdheid zijn twee ingrediënten die zorgen voor de opbouw van de woordenschat van je kind.

Onderzoek door de Britse psycholoog Jessica Horst heeft uitgewezen dat herhaaldelijk lezen van favoriete kinderboeken vertrouwelijkheid creëert bij jonge kinderen. Voor haar onderzoek verdeelde Horst twee groepen peuters van drie jaar oud en controleerde hoe snel ze nieuwe woordjes zouden onthouden en herkennen. Gedurende een week werd aan de eerste groep kinderen hetzelfde verhaal voorgelezen waarin de nieuwe woorden drie keer in voorkwamen. Aan de andere groep werden verschillende verhalen voorgelezen met dezelfde woorden. Kinderen die hetzelfde verhaal voorgelezen kregen, onthielden meer woorden dan peuters die verschillende verhalen voorgelezen kregen. "Kinderen leren beter wanneer ze informatie herhaaldelijk te horen krijgen, zelfs informatie die zij niet proberen te leren", aldus Horst. Het betekent echter niet dat je een heel bibliotheek aan kinderboeken moet aanschaffen. Hetzelfde boek steeds opnieuw voorlezen helpt ook. Volgens Horst geldt: "less is more."

Tip 3: Kinderwoordenboeken
Speciale woordenboeken voor kinderen helpen ook om de woordenschat te vergroten. Nou klinkt dat misschien wat saai, een woordenboek, maar dat zijn ze beslist niet. De boeken zijn leuk om te bekijken en uit voorgelezen te worden en sluiten aan bij de ontwikkeling en belangstelling van kinderen. Naast prentenboeken over een bepaald thema, zoals de boerderij, verdienen vooral de kinderwoordenboeken van Van Dale aandacht. De woorden die daarin opgenomen staan, sluiten aan bij wat kinderen op een bepaald moment in hun schoolcarrière moeten kennen.
 

 

Tip 4: Woordkaartjes ophangen
Zoek een aantal woorden (3 à 4) die bij elkaar horen en schrijf ze op kaartjes (met het lidwoord erbij), of print ze uit in een leuk lettertype met een foto erbij. Denk bijvoorbeeld aan groepjes als huis-flat-appartement-bungalow, of Sinterklaas-stoomboot-cadeau-verlanglijstje, of tegenstellingen als nacht – dag, groot – klein, beleefd - onbeleefd, ruw - glad. Hang de kaartjes op de koelkast of op een andere plek waar je kind ze vaak ziet. Dit is een variant op de 'woordmuur' die in de meeste klassen te vinden is.

Bespreek de kaartjes en de woorden met je kind en kom er gedurende een week een aantal keren op terug. Je kunt daar een spelletje van maken als 'waar - niet waar' ("een appartement heeft altijd een voor- en achtertuin"), 'raad het woord' (neem een woord in gedachten en laat je kind raden welk woord het is door vragen te stellen waarop je alleen met ja of nee mag antwoorden), enzovoort. Ook hier geldt weer dat herhaling belangrijk is. Een stelregel is dat kinderen zes tot twintig keer met een woord te maken gehad moet hebben om het te leren en onthouden.

Tip 5: Lezen, lezen en nog eens lezen
Uit onderzoek blijkt dat kinderen door 15 minuten per dag te lezen zoveel woorden lezen (1 miljoen per jaar) dat ze uiteindelijk 1000 nieuwe woorden per jaar erbij leren. Natuurlijk leren ze een deel van die woorden door de woordenschatlessen op school, die ze zij naast het technisch en begrijpend lezen krijgen. Maar uit onderzoek blijkt dat een kind door alleen te werken met woordenschatonderwijs slechts 400-800 nieuwe woorden per jaar leert.