Hoe geef je je kind veerkracht in tijden van oorlog en dreiging?

Jacqueline Wouda | 28 februari 2022

Oorlog, dreiging, spanning tussen landen. De kans is groot dat je kind er wel iets van meekrijgt. Hoe ga je hier als ouder mee om? Hoe ga je in je gezin om met de invloeden van het nieuws zonder je kind angstig te maken? Psycholoog Clara den Boer van Gelukskoffer geeft tips.

‘Er is veel aan de hand’

Als psycholoog en ontwikkelaar van Gelukskoffer leert Clara kinderen om invloed uit te oefenen op hun eigen geluk. En de manier waarop je een situatie benadert, is van belang. "De tijd waarin we leven is uitdagend om juist nu heel dicht bij jezelf en je gezin te blijven."

Want je hebt zelf invloed op je eigen geluk. Vanuit de wetenschap is steeds meer bekend over geluk, veerkracht en hoe je dit kunt trainen. Er is aangetoond dat gelukkige kinderen meer energie hebben en meer gericht zijn op hoop en toekomst in plaats van op angst.

Er is veel aan de hand en het is daarom juist van belang om je te realiseren: “Laat kinderen lekker buiten spelen, laat ze genieten. Dat is belangrijk voor hun welbevinden.”

Je eigen angst opzij zetten voor je kinderen

Natuurlijk houd je de buitenwereld niet helemaal buiten de deur, vooral niet bij oudere kinderen. Maar je hoeft de deur nou ook weer niet wagenwijd open te zetten om de oorlog binnen te laten. “Laat jij de angst je huis binnen, of maak jij voor je kinderen van thuis een zo veilige mogelijk plek?” Kinderen voelen angst en spanning van hun ouders haarfijn aan.

"In hoeverre kun jij je angst even opzij zetten voor je kinderen?" Dat is volgens Clara de kernvraag.

Jij hebt geen invloed op het nieuws

Vraag je af of het wel nodig is dat je de hele dag de tv aan hebt staan, of dat je steeds op je telefoon kijkt voor de laatste updates. Je kunt je enorm betrokken voelen bij het nieuws, maar je hebt er zelf geen invloed op.” Andersom heeft het wel invloed op jou en daarmee ook op je kinderen.

Waar je wel invloed op hebt, is op je eigen welbevinden en dat van je kinderen. Daarbij speelt hoop een rol, en actief nadenken over de toekomst. “Ga met je kinderen iets doen. Geef ze een ‘handelingsperspectief”, adviseert Clara. Zoek bijvoorbeeld contact met een hulporganisatie die actief is in Oekraïne en laat je kinderen ‘hulparmbandjes’ maken voor leeftijdsgenootjes uit Oekraïne. Of laat ze tekenen of opschrijven hoe zij hopen dat de toekomst er voor die kinderen uitziet. “Daarmee doorbreek je het patroon van aangeleerde hulpeloosheid.”

Praat juist ook over vrede

"Vrede komt niet uit de lucht vallen", zegt Clara. "Vrede vergt ook training en aandacht. Vrede vergt leven en leren samenleven." Daarom moet je volgens haar niet alleen met je kind over oorlog praten, maar ook over vrede. "Het gaat er echt om dat kinderen zich veilig voelen, juist nu."

Clara noemt drie gebieden waarmee je kinderen kunt helpen:

1. Zichzelf leren kennen , erkennen en waarderen

2. De ander leren kennen, erkennen en waarderen

3. Van betekenis zijn voor (on) bekende anderen.

"Op deze manier dragen wij samen zorg voor (emotionele- en sociale) veiligheid van kinderen. Dat is de basis. En als jij vertrouwt dat alles met alles verbonden is, draagt zorg voor innerlijk vrede bij aan uiterlijke vrede. Of zoals Jan Bommerez en Astrid Nollen het zo mooi verwoorden in Ondernemend Geluk: 'Live is not about waiting for the storm to pass. It is about learning how to dance in the rain'. Dus pak je regenlaarzen!"

Luister naar je kind, je hart en je intuïtie

Clara besluit met een belangrijk tip, misschien wel de allerbelangrijkste. "Als psycholoog word ik vaak gevraagd om ergens op te reageren en tips en handvatten te geven. Hierboven zijn een aantal algemeenheden weergegeven. Echter: 1 miljoen kinderen, 1 miljoen verschillen… Lees dit stuk dus, maar vertrouw er vooral op dat jij de beste opvoeder bent van je kind en dat jij weet wat jouw kind nodig heeft. Luister daarbij vooral naar je kind, naar je hart hart en naar je intuïtie en minder naar media en experts."

Gratis gelukswebinar

Clara den Boer geeft op 16 maart 2022 om 20:00 uur een webinar over geluk. Tijdens het webinar leer je als ouder geluk kunt uitoefenen op het welzijn en geluk van je kind, ook in moeilijke tijden. Meld je aan voor het gelukswebinar via deze link.

Wel of niet over de oorlog praten?

Als ouder wil je je kind beschermen. Een eerste reflex voor veel ouders is dan ook om hun kind af te schermen nieuws over oorlogen, rampen of andere bedreigingen. Toch kan het soms ook verstandig zijn om er juist wel met je kind over te praten.

Of je beter wel of niet over het nieuws moet praten, hangt af van een aantal factoren. Bijvoorbeeld hoe oud je kind is en wat hij z/hij hoort van anderen. Kinderen tot zes, zeven jaar kun je beste helemaal afschermen van het nieuws. Zij betrekken alles op zichzelf en kunnen geen onderscheid maken tussen fantasie en werkelijkheid. Sijpelt er toch iets door, stel ze dan gerust met een paar eenvoudige woorden.

Voorkom dat je kind het van een ander hoort

Als algemene regel wordt vaak geadviseerd om zware onderwerpen niet aan te snijden bij een kind jonger dan acht jaar als het nieuws niet direct invloed heeft op je gezin. Maar als je verwacht dat je kind het nieuws toch wel meekrijgt, kun je er juist beter wél zelf over beginnen, zegt de internationaal bekende opvoeddeskundige Debora Gilboa in The Independent.

"Want als onze kinderen horen over de dingen die groot of eng zijn en het niet eerst van hun ouders horen, is de boodschap die ze meenemen: 'Ik moet hier niet met mijn ouders over praten'. Als je om wat voor reden dan ook denkt dat je kind dit te horen zal krijgen, praat er dan samen over."

Draai er niet omheen, maar houd het simpel

Door over de oorlog te praten, kun je angst voor zijn. Als ouder kun je de veiligheid van je kind benadrukken. Vertel dat Oekraïne hier heel ver vandaan is. Nog véél verder dan de camping in Frankrijk waar we in de vakantie waren en weet je nog hoe lang we toen onderweg waren? Hou het kort en straal vertrouwen uit, dan voelt je kind ook vertrouwen.

Hoe ouder kinderen zijn, hoe meer zij van het nieuws meekrijgen en begrijpen. Toch betekent dit niet dat je het nieuws op een volwassen manier met je kind moet bespreken. De eettafel is geen talkshowtafel. Vaak is het voldoende om je te beperken tot de vragen en zorgen waar je kind zelf mee komt. Geef open antwoord, maar ga niet te diep in op ingewikkelde of gruwelijke details. Je hoeft de oorlog niet te duiden. Het is prima om te vertellen dat jij ook niet begrijpt waarom mensen oorlog voeren.