Hakken en plakken, zoemen en zingen

Welke manier er op de school van jouw kind wordt gebruikt, hangt af van de lesmethode en ook nog van de versie van die lesmethode. De meeste scholen gebruiken de methode Veilig Leren Lezen van uitgeverij Zwijsen of Lijn 3 van uitgeverij Malmberg. In de Maan-versie van Veilig Leren Lezen (tot 2014 te koop) wordt hakken en plakken gebruikt. In 2014 is een nieuwe versie van deze methode op de markt gekomen. In deze zogeheten Kim-versie leren de kinderen woorden lezen door middel van zoemend lezen. De leesmethode Lijn 3 pakt het leren lezen weer net een beetje ander aan en heeft het over zingend lezen.
 

Hakken en plakken is eigenlijk precies wat het begrip al aangeeft: het woord wordt eerst in stukjes (klanken) gehakt en daarna weer aan elkaar geplakt. Dit gaat het makkelijkst bij zogeheten 'klankzuivere' woorden. Dat zijn woorden waarbij de letterklanken zonder vervorming van de klanken worden uitgesproken. Een woord als tak is klankzuiver (t-a-k), maar het woord peer niet omdat de ee klank een beetje vervormt naar een i klank. Op de meeste scholen wordt in groep 2 al een begin gemaakt met hakken en plakken. 

 

Bij het hakken en plakken horen vaste handgebaren. Bij het hakken maken de leerlingen met twee platte handen tegen elkaar een hakbeweging; de kinderen spreken de klanken één voor één uit. Bij het plakken worden de klanken met een veegbeweging (soms een klapbeweging) van beide handen bij elkaar gevoegd en wordt het woord in zijn geheel uitgesproken. Op dit YouTube-filmpje oefenen twee meisjes met maan hakken en plakken. Na een maand of drie leesonderwijs verdwijnt hakken en plakken naar de achtergrond en gaan kinderen steeds meer vloeiend lezen.
 

Bij zoemend lezen en zingend lezen worden de klanken lang aangehouden. In die tijd kan het kind vooruitkijken naar de volgende klank. Bij 'zoemen'  en 'zingend lezen' worden de klanken van het woord uitgesproken zonder ze op te breken in aparte stukjes. De eerste letterklank wordt lang aangehouden, waarna de volgende eraan vastgeplakt word: mmmaaaan (maan) of sssssiiiiiiip (sip). In dit filmje wordt uitgelegd hoe zoemend lezen werkt:

 

Het zingend lezen is eigenlijk een andere manier van 'plakken'. Onderwijskundige José Schraven, auteur van de methode "Zo leer je kinderen lezen en spellen", is er een voorstander van om het hakken van woorden (de auditieve analyse) los te koppelen van de het plakken (de auditieve synthese) en ook in de kleutergroepen al te oefenen met zingend lezen in plaats van met hakken en plakken. Dat zou veel verwarring bij kinderen voorkomen.

 

Meer weten over lezen? Zie ook: