Een ontwikkelingsvoorsprong: tips voor thuis

 

Leuk, lekker moeilijk!

 

Moeite moeten doen hoort erbij

Vergeet niet dat het voor je kind normaal is wat hij kan. De peuter die al kan lezen, vindt dat zelf normaal. Toch roept iedereen: “Kan jij al lezen? Knap hoor!” Daarmee leren kinderen niet, dat ze soms ergens moeite voor moeten doen. Uit perfectionisme zeggen kinderen dan bij nieuwe dingen liever: “Ik kan dat niet” dan dat ze het proberen. Want stel je voor dat het mis gaat, dan zijn ze ineens niet meer zo knap!

Leren betekent dat je soms dingen verkeerd doet en dat je dat zelf moet oplossen. Leren betekent ook, dat je soms veel moet oefenen om een vaardigheid onder de knie te krijgen. Het woordje ‘nog’ is daarbij van belang: “je kunt het nog niet, maar door flink te oefenen op verschillende manieren kun je het leren.”

 

Lijf en emoties ook ontwikkelen

Niet alleen cognitieve uitdaging is van belang. Vergeet ook zeker het lijf en de emoties niet! Activiteiten als peuter- of kleutergym, dans, sport, kinderyoga en muziek zijn belangrijk voor de sensorische, motorische, sociale en emotionele ontwikkeling van je kind.

Bovendien blijkt uit onderzoek dat het óók van grote invloed is op de cognitieve ontwikkeling. Laat je kind sporten, ga de natuur in, kies een muziekinstrument: je kind leert daarmee allerlei vaardigheden, die hij op school goed kan gebruiken.
Een keer boos of verdrietig zijn is niet erg. Het leven is geen Disneyland: er gaan soms dingen mis, je voelt je niet altijd blij. Het is niet altijd eerlijk en conflicten horen bij het leven. Hoe eerder je je kind daar mee om leert gaan, hoe weerbaarder hij wordt.

Als ouder ben je daarin een rolmodel en spiegel. Hoe ga jij om met dingen die niet lukken? Los jij de problemen voor je kind op of laat je je kind zelf dingen oplossen? Veel hoogbegaafde kinderen weten feilloos hoe ze hun ouders (of juf) voor hun karretje kunnen spannen!

 

Wanneer trek je aan de bel?

Als je kind heel vaak verdrietig, bang of boos is, lichamelijke klachten krijgt of als je peuter of kleuter een terugval laat zien in zijn gedrag of vaardigheden, is dat een belangrijk signaal. Ook als het steeds meer invloed heeft op jullie gezinsleven of als je het idee hebt dat je kind geremd wordt in zijn ontwikkeling is het tijd om hulp te zoeken.
Er is inmiddels online heel veel informatie beschikbaar en je kunt andere ouders om tips en adviezen vragen. Blijf daarbij zelf nadenken en blijf kritisch: iedereen heeft zijn eigen mening over wat hoogbegaafdheid is. Er wordt veel geroepen over hoogbegaafde kinderen, maar er is maar één kind zoals dat van jou!

Vraag, als je er niet uit komt, advies aan een deskundige. De deskundige kan met je mee kijken, je spiegelen en je steunen. Wacht liever niet te lang: op tijd bijsturen kan veel problemen voorkomen.

Als je ziet dat je kind geen aansluiting heeft in de groep is het goed om dat in de gaten te houden. Het is voor jou als ouder vaak erg moeilijk om te zien dat je kind geen aansluiting vindt, zeker als je dat zelf vroeger ook hebt ervaren.

Niet ieder kind heeft evenveel behoefte aan vriendjes: het welbevinden van je peuter of kleuter is dan een graadmeter. Het kan namelijk gevolgen hebben voor zijn zelfbeeld en zelfvertrouwen. Het is dan fijn om ontwikkelingsgelijken op te zoeken. Er zijn verschillende initiatieven voor hoogbegaafde kinderen met als bijkomend voordeel dat je als ouder ook (h)erkenning kunt vinden. Zo zijn er verschillende facebookgroepen actief. Je kunt lid worden van verenigingen als Pharos of Hint. Er zijn veel specialisten die een groepjes of activiteiten aanbieden. Ook worden er in verschillende regio’s speelmiddagen georganiseerd.

 

Hoogbegaafdheid is geen garantie voor succes… of voor problemen

En tot slot: een ontwikkelingsvoorsprong of hoogbegaafdheid is geen garantie voor succes, maar óók niet voor problemen! Het opvoeden van een hoogbegaafd kind kan een pittige klus zijn, zeker als je veel dingen herkent van vroeger. Je wilt je kind misschien dingen besparen die je zelf hebt meegemaakt. Je gunt je kind een makkelijke en soepele ontwikkeling. Je bent heel erg betrokken. Van wie zouden ze dat perfectionisme toch hebben? Maar: vergeet niet te ontspannen. Zo lang je kind liefde, verzorging, scholing en onderdak krijgt, doe je al een heleboel goed!
 

 

Over de auteur:

Ragnild Zonneveld is opgeleid als Specialist in Gifted Education aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ze is gespecialiseerd in de vroegsignalering van hoogbegaafdheid en past deze kennis toe in haar werk in de kinderopvang en het basisonderwijs. Fagnild is moeder van een hoogbegaafde dochter.
   
 Bronnen:

• Bosker, R.J., Fels, I.M.J. van der, Greef, J.W. de, Hartman, E., Meijer, Oosterlaan, J., A., Smith, J., Verburgh, L. & Visschier, C. (2015). Effecten van fysieke activiteit op cognitie en de hersenen
  van kinderen in het primair onderwijs.
• Blom, S. (2011). Ogen open in de onderbouw. Het Jonge Kind, 5, 8–11.
• Brackett, M.A. & Rivers, S.E. Transforming Student’s Lives with Social and Emotional Learning. To appear in the Handbook of Emotions in Education, Yale University
  Buhl, S. (2014). Potentiell hochbegabter Vorschulkinder in Greifswalder Kindertagesstätten. Unpublished Master’s Thesis, Hochschule Neubrandenburg.
• Cukierkorn, J. R., Karnes, F. A., Manning, S. J., Houston, H., & Besnoy, K. (2007). Serving the preschool gifted child: Programming and resources. Roeper Review: A Journal on Gifted Education, 29(4), 271–276.
• Dweck, C.S., Goldin-Meadow, S., Gripshover, S.J., Gunderson, E.A., Levine, S.C. and Romero, C.
  (2013). Parent Praise to 1- to 3-Year-Olds Predicts Children’s Motivational Frameworks 5
  Years Later, Child Development vol 00 no 0, 1–16
• Gagné, F. (z.d.). Differentiated Model of Giftedness and Talent [figuur]. Geraadpleegd 18 juli 2016, van http://giftedtalentedchildren.weebly.com
• Gagné, F. (2009). Talent development as seen through the differentiated model of giftedness. In T. Balchin, B. Hymer & D.J. Matthews (Red.), The Routledge International Companion to Gifted Education (32-41). Abingdon, UK: Routledge.
• Gerven, E. van (2002). Zicht op hoogbegaafdheid: handboek voor leerkrachten in het basisonderwijs. Utrecht: Lemma.
• Gerven, E. van (2009a). Ontwikkelingen in het denken over begaafdheid. In E. van Gerven, Handboek Hoogbegaafdheid (6-21). Assen: Van Gorcum.
• Gerven, E. van (2009b). Slimme kleuters. In E. van Gerven, Handboek Hoogbegaafdheid (128-144). Assen: Van Gorcum.
• Gross, M. (1999). Small poppies: highly gifted children in the early years. Roeper Review, 21:3,
• 207-214.
• Heller, K.A. (2009). Gifted education from the German perspective. In T. Balchin, B. Hymer & D.J. Matthews (Red.), The Routledge International Companion to Gifted Education (32-41). Abingdon, UK: Routledge.
• Houten, E. Van, & Lagerweij, N. (2009). Ontwikkelingsvoorsprong wat weten we nou écht ? Het jonge kind, 1, 8–10.
• Houten - van den Bosch, E. J. van, Kuipers, J., & Peters, W. A. M. (2010). Hoogbegaafde kinderen. In Spraak, taal en leren. 223–240. Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
• Jacobs, J. C. (z.d.). Effectiveness of teacher and parent identification. Plymouth, Michigan.
• Kalkhoven, F. & Van der Aalst, M. (2016). Welzijn, Jeugdzorg en Kinderopvang, Sectorbeschrijving. Amsterdam: UWV.
• Keeman, P. (2013). Pientere Peuters - hoe vind je ze? Talent, 6, 8-10.
• Kieboom, T. (z.d.). Het zijnsluik [Figuur]. Geraadpleegd 18 juli 2016, van http://www.unique- talentbegeleiding.com/wat-is-hoogbegaafdheid.html
• Jackson, N.E. (2003). Young gifted children. In N. Colangelo & G.A. Davis (Ed.), Handbook of Gifted Education (470-482) (3e druk). Boston, USA: Pearson Education.
• Kieboom, T. (z.d.). Hoogbegaafdheid een gave of vergiftigd geschenk? CBO Antwerpen, België.
• Kieboom, T. (2015). Hoogbegaafd. Als je kind (g)een Einstein is. Tielt, BE: Lannoo.
• Kieboom, T. (2015). Lezing: Het ‘luilekkerleven’ van een hoogbegaafde… Kruiskerk, Meppel. 19 april 2015.
• Kieboom, T. en Venderickx, K. (z.d.) Dynamisch model van Kieboom en Venderickx [Figuur]. Geraadpleegd op 18 juli 2016 via http://www.hetlampje.be/de-externe-invloed-op-een-hoogbegaafd-kind
• Koshy, V. (2009). Too long neglected: giftedness in younger children. In T. Balchin, B. Hymer & D.J. Matthews (Red.), The Routledge International Companion to Gifted Education (155-160). Abingdon, UK: Routledge.
• Kooijman-van Thiel, M. (2008). Hoogbegaafd, dat zie je zó. Ede: OYA Productions.
• Kuzujanakis, M. (2013). Interview with Marianne Kuzujanakis on Misdiagnosis. Geraadpleegd 27 december 2015, van http://www.davidsongifted.org/db/Articles_id_10778.aspx
• Lai, Y. (2009). Reconsidering the Education of Gifted Young Children. Exceptionality Education International, 19 (2 & 3), 96–110.
• Misdiagnosis and Dual Diagnosis of Gifted Children. Geraadpleegd 27 december 2015, van http://sengifted.org/archives/articles/misdiagnosis-and-dual-diagnosis-of-gifted-children
• Mooij, T., & Fettelaar, D. (2010). Naar excellente scholen, leraren, leerlingen en studenten. Nijmegen: Radboud Universiteit.
• Müller, Th. (2002). Mijn kind is hoogbegaafd. Aartselaar. Be: Deltas.
• Onderwijsraad (2015). Een goede start voor het jonge kind. Den Haag.
• Sankar-Deleeuw (2004). Case studies of gifted kindergarten children: Profiles of promise. Roeper Review, 26:4, 192-207.
• Segers, E., & Hoogeveen, L. (2012). Programmeringstudie inzake excellentieonderzoek primair, voortgezet en hoger onderwijs. Nijmegen: Radboud Universiteit.
• Silverman, L. K. (1991). Importance of Early Identification of Giftedness. Highly Gifted Children, (fall 1991, winter 1992), 5, 16–17.
• Silverman, L. K. (z.d.) Misdiagnosis and Missed Diagnosis: Giftedness and Disorders. Geraadpleegd 27 december 2015, van http://giftedhomeschoolers.org/resources/parent-and-professional- resources/articles/issues-in-gifted-education/misdiagnosis-and-missed-diagnosis-giftedness- and-disorders
• Sweeney, N. S. (z.d.). Gifted Children Have Special Needs. Geraadpleegd op 31 januari 2016, van http://www.earlychildhoodnews.com/earlychildhood/article_view.aspx?ArticleID=248
• Tominey, S.L., O’Bryon, E.C., Rivers, S.E. & Shapses, S. (2017), “Teaching Emotional Intelligence in
   Early Childhood”, Young Children vol 72 no 1
• Verhoeven, M. (2015). Hoogbegaafde leerlingen met psychiatrische problematiek: wat betekent dat in het onderwijs? Publicatie Onderwijsconsulenten+, Den Haag.
• Walsh, R. L., Hodge, K. a., Bowes, J. M., & Kemp, C. R. (2010). Same Age, Different Page: Overcoming the Barriers to Catering for Young Gifted Children in Prior-to-School Settings. International Journal of Early Childhood, 42(1), 43–58.
• Webb, J.T., Amend, E.R., Webb, N.E. & Goerss, J. (2013). Misdiagnose van hoogbegaafden. Assen, NL: Koninklijke Van Gorcum.
• Walsh, R.L., Hodge, K.A., Bowes, J.M. & Kemp, C.R. (2010). Same age, different page: overcoming the barriers to catering for young gifted children in prior-to-school settings. International Journal of Early Childhood, 42, 43-58.