Dyslexie, bestaat dat nou wel of niet?

Steeds meer kinderen in Nederland krijgen de diagnose dyslexie. Het gaat tegenwoordig om zo’n 15 procent van de kinderen. Tegelijkertijd zijn de cijfers over de leesvaardigheid in het algemeen zorgelijk. Waar ligt de scheidslijn tussen dyslexie en ‘gewoon’ niet goed leren lezen? En maakt het wat uit?

---

Meer weten over dyslexie en hoe je je kind kunt helpen?
Bezoek onze speciale themapagina  >>

---

Al jaren waarschuwt de Onderwijsinspectie dat steeds meer kinderen niet genoeg leren lezen op school. Dyslexie was ooit een algemeen aanvaarde manier om te verklaren waarom sommige kinderen moeite hadden met lezen en schrijven. Maar de laatste jaren zijn sommige deskundigen begonnen het bestaan van dyslexie zelf in twijfel te trekken.

Dyslexie of geen goed onderwijs?

Hoogleraar Anna Bosman (Radboud Universiteit Nijmegen) doet al sinds 2007 onderzoek naar dyslexie. Ze wijt de dyslexie-epidemie aan één oorzaak: het onderwijs is niet goed genoeg. “Er wordt op school te te weinig geoefend”, zei ze in 2017 in het AD samen met twee andere hoogleraren. “Kinderen moeten de spellingregels goed in hun hoofd hebben. Bijvoorbeeld dat een g-klank voor een 't' vrijwel altijd een 'ch' is en geen 'g'.” In 2020 herhaalde ze dit standpunt in een hoorzitting voor de Tweede Kamer.

Volgens Anna Bosman wordt de oorzaak bijna altijd bij het kind gezocht als er leerproblemen zijn. “We vergeten te checken of er wel goed onderwijs is gegeven.'' Uit haar studies blijkt dat met wetenschappelijk onderbouwde methodes kinderen met sprongen vooruitgaan. “Ik vraag me zelfs af of dyslexie wel bestaat”, zei ze in het AD.

 

‘Pseudodyslexie’

Dyslexie-expert en hoogleraar Kees Vernooy vermoedt dat bij sommige kinderen met een dyslexieverklaring sprake is ‘pseudodyslexie’. “De scheiding tussen laaggeletterdheid en dyslexie is flinterdun”, zegt Kees Vernooy in dagblad Tubantia. Vernooy begeleidde in 2006 een leesverbeterplan op 45 Enschedese basisscholen. Dyslexie en laaggeletterdheid verdwenen onder de 10.000 leerlingen als sneeuw voor de zon.
 
Het debat over of dyslexie nu wel wel of niet bestaat, wordt internationaal gevoerd. Hoogleraar Julian Elliott is mede-auteur van het boek The Dylexia Debate (2014) en trekt het bestaan van dyslexie in twijfelt. Net als Vernooy betoogt hij dat er in wezen geen verschil is tussen iemand die moeite heeft met lezen en schrijven en iemand met dyslexie - en dat er geen verschil is in hoe je hen moet onderwijzen.
 
Dyslexie is zo'n breed begrip, stelt Ellliot, dat het in feite betekenisloos is. Volgens Elliott moeten we ophouden het woord dyslexie te gebruiken en met dyslexietests aan te tonen wat voor iedereen duidelijk is: dat een kind moeite heeft met lezen en schrijven. In plaats daarvan zouden we moeten proberen alle kinderen met lees- en schrijfproblemen te helpen, niet alleen degenen bij wie dyslexie is vastgesteld.

 

Erfelijkheid bewijst dat dyslexie wél bestaat

Stellen dat dyslexie niet bestaat willen andere deskundigen niet gaan. Het is namelijk wel duidelijk dat dyslexie erfelijk is. Onderzoeken hebben consequent aangetoond dat kinderen met dyslectische ouders meer kans hebben om de diagnose dyslexie te krijgen, en vaak aandoeningen hebben zoals aandachtstekortstoornis en dyscalculie. Dit wijst erop dat dyslexie een erfelijke aandoening is die het deel van de hersenen aantast dat spraak en geluid verwerkt.