De regels voor het schooladvies

In groep 8 krijgt je kind een schooladvies voor de overgang naar de middelbare school. Dat is een belangrijk moment in de schoolloopbaan. Voor de totstandkoming van het schooladvies gelden allerlei wettelijke regels. In dit artikel kun je lezen hoe het zit.

Wat zijn de regels voor het schooladvies en de toelating?

• Het schooladvies van de basisschool moet voor 1 maart worden vastgesteld
• Vanwege de coronalockdowns is de scholen gevraagd om 'kansrijke adviezen' te geven: bij twijfel tussen twee niveaus moet het hoogste advies worden gegeven
• Dit schooladvies is bindend voor toelating tot het voortgezet onderwijs. Dat wil zeggen: de middelbare school moet je kind toelaten op het niveau van het schooladvies. Een hoger niveau mag ook. Plaatsing op een lager niveau mag alleen als jullie als ouders daarom verzoeken.
• Alle leerlingen maken in groep 8 een verplichte eindtoets. De uitslag daarvan geldt als een tweede gegeven:

 

Eindtoets en schooladvies

Doet je kind het beter op de eindtoets dan verwacht, dan moet de basisschool het advies heroverwegen. De basisschool kan besluiten het advies naar boven bij te stellen.

Maar let op: dit hoeft niet! De school kan ook besluiten het oude advies te handhaven. De school moet de ouders betrekken bij haar overwegingen.

De afgelopen schooljaren is weinig gebruik gemaakt van de mogelijkheid om het schooladvies naar boven bij te stellen. Slechts bij één op de vijf leerlingen die hiervoor in aanmerking kwamen, is het schooladvies veranderd naar een hoger schoolniveau. 

Als het advies naar boven wordt bijgesteld, moet je kind op dit niveau worden toegelaten. De middelbare school mag je kind dan dus niet weigeren omdat er twijfel is over of je zoon of dochter het niveau wel aankan.

Het kan gebeuren dat er op de middelbare school van je keuze geen plaats meer is op het nieuwe niveau. Dan mag je kind wel geweigerd worden en zul je op zoek moeten gaan naar een andere school. Helaaas komt het vaak voor dat middelbare scholen aangeven geen plaats meer te hebben voor kinderen van wie het schooladvies naar boven is bijgesteld.

Indien je kind de eindtoets minder goed maakt dan verwacht, dan blijft het eerder gegeven schooladvies gewoon gelden. Bijstelling naar beneden is dus niet aan de orde.

 

Het schooladvies is voor alle betrokkenen hetzelfde

Sommige basisscholen hanteren twee schooladviezen: één voor de ouders en één voor de scholen in het voortgezet onderwijs. De ouders krijgen dan bijvoorbeeld te horen dat hun kind een havo/vwo-advies heeft, maar aan het voortgezet onderwijs wordt geadviseerd het kind op de havo te plaatsen. Deze werkwijze is niet toegestaan.

 

Een dubbel schooladvies is toegestaan

In sommige plaatsen hebben basisscholen en middelbare scholen afgesproken alleen nog maar met ‘enkelvoudige’ schooladviezen te werken. Een kind kan dan bijvoorbeeld geen vmbo-t/havo-advies krijgen, maar alleen een vmbo-t- óf havo-advies.

De Onderwijsinspectie keurt deze afspraken af. “Het dubbele schooladvies is geschikt voor leerlingen van wie nog niet geheel helder is in welke schoolsoort de leerling het beste tot zijn recht komt. Afspraken tussen basisscholen en vo-scholen om alleen nog maar enkelvoudige schooladviezen op te stellen zijn niet in het belang van deze leerlingen”, zo stelt de inspectie. Een schooladvies met drie of meer schooltypes mag niet meer worden gegeven.

Toenmalig staatsecretaris van Onderwijs Sander Dekker heeft in het schooljaar 2016/2017 aan basisscholen nog eens duidelijk verteld dat ze het recht hebben om kinderen een dubbel advies te geven. Hij deed dat omdat schoolbesturen nog steeds onderling afspraken geen dubbele adviezen te accepteren. Dekker vond dat onwenselijk en kondigde aan de onderwijsinspectie af te sturen op scholen die de hand lichten met de wet.

Middelbare scholen mogen kinderen met een dubbel advies niet automatisch op het laagste niveau van de twee plaatsen. Heeft je kind een ‘dubbel’ schooladvies, dan mag het in principe dus naar beide schoolsoorten.

Maar als de middelbare school slechts één van die schoolniveaus aanbiedt, mag de school je kind weigeren als ze van mening is dat je kind beter af is in de andere schoolsoort. Zo kan een categoriaal gymnasium bijvoorbeeld een kind met een havo/vwo-advies weigeren als de school denkt dat deze leerling beter af zou zijn op een school die ook havo aanbiedt.

 

‘Plaatsingswijzers’ mogen schooladvies niet overrulen

Lokaal en regionaal gelden er afgesproken procedures voor de overgang van de basisschool naar het voortgezet onderwijs. Die procedures worden ‘plaatsingswijzers’ genoemd. Plaatsingswijzers geven houvast bij het opstellen van het schooladvies.

Vaak wordt bij plaatsingswijzers gekeken naar de resultaten op de Cito-toetsen (leerlingvolgsysteem) vanaf groep 6 of 7. Vooral rekenen en begrijpend lezen wegen zwaar. Het is gebleken dat met deze resultaten een goede inschatting te maken valt van het succes in het voortgezet onderwijs. Ze zijn zelfs een betere voorspeller dan de score op de eindtoets.

Bij plaatsingswijzers leiden bepaalde scores tot een bepaald schoolniveau. Daarnaast wordt bij het schooladvies rekening gehouden met aspecten zoals werkhouding, motivatie, de sociaal-emotionele ontwikkeling, studiehouding of studievaardigheden.

Het toepassen van zulke plaatsingswijzers is toegestaan en ze kunnen zowel voor scholen als ouders duidelijkheid bieden. Het is echter belangrijk om te weten dat de plaatsingswijzer een hulpmiddel is voor de basisschool en niet door de middelbare school als toelatingseis mag worden gebruikt. Met andere woorden: als de basisschool besluit om een ander schooladvies te geven dan je op grond van de plaatsingswijzer zou verwachten, dan heeft de middelbare school dat te accepteren.

Ook mag het voortgezet onderwijs geen aanvullende toetsen eisen om leerlingen te kunnen selecteren. Dat is tegen de wet. Scholen die toch selecteren, riskeren korting op hun subsidie.

 

Loting bij te veel aanmeldingen

Sommige middelbare scholen zijn zo populair dat er geen plek is voor alle leerlingen die zich aanmelden. Voorheen werden er vaak harde en hoge eisen gesteld aan de behaalde Cito-scores om een schifting aan te brengen. Dat kan en mag nu dus niet meer.

Wat nog wel steeds is toegestaan is dat scholen een systeem van loten toepassen om te bepalen welke leerlingen worden toegelaten tot een schoolsoort binnen de school. Als je kind extra ondersteuning nodig heeft op school, mag dat geen rol spelen bij de loting. (Bronnen: Onderwijsinspectie, PO-raad/VO-raad)

 

Waar kun je terecht voor vragen of klachten over het schooladvies?

Als je merkt dat scholen zich niet houden aan de regels voor het schooladvies en toelating, kun je daarvan bij de onderwijsinspectie melding doen. De overheid heeft ouders natuurlijk opgeroepen dit ook daadwerkelijk te doen.

Daarnaast kun je contact opnemen met de informatie- en adviesdienst van Ouders & Onderwijs (via mail of het gratis telefoonnumer 0800-5010). Ouders & Onderwijs heeft antwoorden op je vragen en kan je adviseren welke stappen je kunt nemen om een probleem opgelost te krijgen.

Ook verzamelt de ouderorganisatie signalen van ouders en geeft die door aan de onderwijssector.