Beelddenken, wat is dat?

Op een dag word ik gebeld en stelt men mij de vraag of ik in ongeveer 1000 woorden wil opschrijven wat beelddenken is. Het verzoek om een serie blogs te schrijven over mijn favoriete onderwerp spreekt me zeer aan,

Ik hoor mezelf dan ook enthousiast “ja” zeggen. De eerste blogs Je verhaal doen als beelddenker, Rekenen met beelddenkers en Basisvoorwaarden om tot lezen te komen met beelddenkers vliegen mijn pen … uh computer uit. Ze zijn lekker praktisch, laten we maar zeggen. Maar dan kom ik bij mijn ware uitdaging. Hoe beschrijf je iets als denken in beelden in ongeveer 1000 woorden als je er dagen over kunt spreken, meerdere boeken of hebt geschreven, lezingen over geeft, filmpjes over maakt en nog steeds nooit helemaal in woorden kan vatten wat deze multi zintuiglijke manier van waarnemen (geluid, beeld, gevoel, geur, herinnering) met je doet als kind?

Dan begin je bij het begin. Je start de kwaliteiten van je metaforische linkerhersenhelft op en begint te ordenen, je kijkt naar details, houdt je aan de (taalkundige) regels, zet dingen op een rijtje, analyseert, plaatst dingen in volgorde, volgt een logische leidraad en produceert veel woorden.

Sterke kanten van een beelddenker

Daarnaast spreek je jouw sterke kwaliteiten als beelddenker aan. Als beelddenker ben je creatief in het verzinnen van nieuwe dingen, voel je goed aan waar de lezer behoefte aan kan hebben, ben je een echte doorzetter (lees = is al vier keer opnieuw begonnen en heeft nu de juiste toon te pakken), zie je voor je hoe dingen gaan, mag je gebruik maken van je (fantasierijke) verbeelding en ben je (meestal) origineel.

Sabine (moeder) vertelt in het boek de jonge beelddenker het volgende over haar zoon: ‘Tim is erg creatief. Hij plakt van alles aan elkaar en dat is dan een verrekijker, een toren, dat je denkt: whow! Hij vindt ook van alles om dingen mee te maken. Hij is echt een creatieve denker! Zijn broer Thom kan heel goed spelen. Hij heeft heel veel fantasie en hij kan tijdens zijn spel heel mooie verhalen maken. Hij kan helemaal opgaan in zijn spel.’

Zwakke kanten van een beelddenker

Tot slot zet je jouw zwakke kanten even ‘uit’. Het is onhandig om impulsief te zijn, dromerig te zijn op onhandige momenten, dingen in een onlogische volgorde te vertellen of je slecht te concentreren. Gelukkig heb ik veel vaardigheden geleerd van de remedial teacher uit mijn jeugd, mijn ouders en de leerkrachten om me heen. Hierdoor zijn mijn volgende zwakke kanten versterkt, maar zie ik ze nog vaak bij (jonge) beelddenker(s):

• heeft moeite met woorden en taal
• heeft moeite met het vertellen van een verhaal
• heeft moeite met het opvolgen van instructies
• neemt de informatie die hem verteld wordt vaak heel letterlijk op
• vertelt vaak dingen met weinig woorden
• heeft moeite met het verwoorden van zijn gedachten
• heeft moeite met tijd
• heeft moeite met luisteren
• is vaak wat onhandig

Sabine (moeder) schetst een mooi beeld van haar tweeling: ‘Tim is heel snel afgeleid. Op het moment dat je tegen mijn zoon zegt dat hij zijn schoenen aan moet gaan doen en hij loopt naar zijn schoenen en ziet onderweg iets, dan gaat hij daar mee verder. Hij wil daar hele verhalen over vertellen, want dat zit dan in zijn hoofd en dat moet er ook uit. Dan is hij zijn schoenen alweer vergeten. En zijn broer Thom kan niet kiezen. Dat is heel duidelijk. Dit heeft hij ook zelf aangegeven: “Mama ik wil niet naar school, want ik kan niet kiezen.”  

Hoe werkt beelddenken?

Beelddenkers kunnen heel snel denken. Ze denken in ongeveer 32 beeldjes per seconde. Ter vergelijking: op de televisie zie je ongeveer 25 beelden per seconde en een taaldenker gebruikt ongeveer twee woorden per seconde. Door dit snelle denken kan Sofie snel verbanden leggen, ziet ze opmerkelijke oplossingen voor bestaande vraagstukken en is ze heel fantasierijk. Bij Jordy zorgt het snelle denken er echter ook voor dat hij vaak achterstevoren op zijn stoel zit tijdens de kring, impulsief is en moeite heeft om zich te concentreren. En bij Achmet is het effect van het snelle beelddenken dat hij regelmatig naar buiten zit te staren om al die beelden op zijn manier te ordenen en even op adem te komen. Hoewel beelddenkers veel kwaliteiten hebben, komen deze in ons huidige onderwijssysteem slecht uit de verf.

Taaldenken werkt anders

Nu hoor ik je denken, is taaldenken dan zo anders dan beelddenken? Het antwoord is: ja en nee. Iedereen kan namelijk in beelden denken en ook iedereen kan leren in woorden/ taal te denken en in dit in de loop der tijd blijven doen. Er zijn vooral veel grijstinten. Het gaat om het primaire proces, dus hoe je informatie als eerst verwerkt. Omdat Johanna in taal denkt wordt informatie opgenomen en eenduidig, dus zo exact mogelijk, verwerkt en door haar benoemd. Roan voelt zich echt thuis in het huidige onderwijs, omdat hij graag werkt vanuit een detail stapsgewijs naar een groter geheel  toe te werken en zijn denken vaak stap voor stap in volgorde gebeurt. Julian is een kei in het goed en vaak letterlijk herhalen van feiten, van bijvoorbeeld aardrijkskunde of spelling.  Boaz is in staat analytisch naar de wereld te kijken en hierdoor kan hij voldoende afstand houden van een ruzie, zinnen goed ontleden en correcte antwoorden geven tijdens de toets begrijpend lezen. Kortom deze kinderen voelen zich thuis in het huidige onderwijs systeem.

Kan ik mijn kind leren (meer) een taaldenker te worden?

Terug naar mij. Ook ik ben van nature een beelddenker. Zoals je nu wel begrepen zult hebben, ben ik ook goed (geworden) met taal. Al verklap ik je bij deze dat al mijn teksten worden geredigeerd op spelling en zinsbouw. Je mag immers in deze wereld samen werken. Maar dat schrijven doe ik toch echt zelf. Hoe het mij gelukt is? Ik ben als meisje van 11 gestart met een intensief remedial teaching traject, waarbij mijn linkerhersenhelft flink wakker geschud is. Ik ben echter nooit een taaldenker geworden.

Ik nodig je vooral uit te genieten van de bijzondere momenten met je eigen kind. Leer ze om gaan hun unieke talent(en) en zorg er voor dat beide hersenhelften voldoende aangesproken worden. Uiteindelijke kijken we uit naar een wereld met evenwichtige mensen. 

Tineke Verdoes
www.kindertalenten.nl