8 misvattingen over dyslexie

Jacqueline Wouda | 30 mei 2022

Dyslexie is een van de meest voorkomende leerproblemen. Toch bestaan er nog steeds veel misvattingen over dyslexie. Dit kan het lastig maken om te weten welke informatie klopt en hoe je je kind het beste kunt ondersteunen. In deze blog geven we uitleg bij zeven veelgehoorde misvattingen over dyslexie.

Meer weten over dyslexie en hoe je je kind kunt helpen?
Bezoek onze speciale themapagina >>

1. Leesproblemen komen altijd door dyslexie

Kinderen met dyslexie hebben moeite met (leren) lezen en schrijven, maar niet alle leesproblemen worden veroorzaakt door dyslexie. Sommige kinderen ontwikkelen zich wat langzamer en zijn nog niet helemaal toe aan leren lezen als ze in groep 3 beginnen. Anderen hebben zo’n hekel aan lezen dat ze te weinig oefenen om het goed onder de knie te krijgen. Veel leesproblemen verdwijnen met extra hulp en veel oefenen. Pas als kinderen ook dan nog moeite houden met lezen en schrijven, wordt aan dyslexie gedacht. Het kenmerk van dyslexie is namelijk dat het een hardnekkig probleem is.

2. Schrijven in spiegelbeeld is een signaal van dyslexie

Dit is een van de hardnekkigste misverstanden over dyslexie. Schrijven in spiegelbeeld komt veel voor bij jonge kinderen en zegt niets over dyslexie. Het komt doordat het lateralisatieproces in de hersenen bij kinderen tot een jaar of 7 nog in volle gang is. Ze zijn zich nog niet goed bewust van de verschillen tussen links en rechts en kunnen richtingen als van rechts naar links en van boven naar beneden nog niet goed herkennen en toepassen. Kleuters kunnen net zo gemakkelijk van links naar rechts schrijven als andersom. Het voelt voor hen precies hetzelfde.

Bij de meeste kinderen stopt het gespiegeld schrijven vanzelf, meestal in de loop van groep 3. Kinderen met dyslexie kunnen langer dan gemiddeld in spiegelbeeld blijven schrijven en lezen. Dat komt doordat kinderen de koppeling tussen klank en letter niet goed automatiseren. Vooral het verschil tussen de ‘b’ en de ‘d’ is vaak lastig.

3. Dyslexie heeft iets te maken met hoe de ogen werken

Woordblindheid. Die term werd in de 19^e eeuw bedacht en werd pas ver in de 20^e eeuw vervangen door dyslexie. Het verraadt hoe er vroeger over dyslexie werd gedacht. Omdat men niet goed kon verklaren hoe het kon dat mensen met een normale intelligentie niet goed konden leren lezen, werd gedacht het wel iets met de ogen te maken moest hebben.

Dankzij de moderne wetenschap weten we dat dit niet klopt. Hoewel we nog steeds niet precies weten wat dyslexie veroorzaakt, is er brede consensus dat het niets met de ogen te maken heeft. Het heeft meer te maken met klanken aan letters koppelen, waar het dyslectische brein moeite mee heeft. Een speciale bril of oogtraining kan dyslexie dus niet verhelpen.

Bij een dyslexie-onderzoek wordt altijd eerst nagegaan of kinderen geen bril nodig hebben. Als ze met een bril nog steeds problemen houden, wordt verder gekeken. Want er zijn natuurlijk wel kinderen oogproblemen die ook dyslexie hebben. Ook zijn er wel onderzoeken waaruit blijkt dat kinderen met dyslexie andere oogbewegingen maken dan kinderen zonder dyslexie. Maar deze oogbewegingen zijn een gevolg van de dyslexie, niet de oorzaak.

4. Dyslexie komt veel vaker voor bij jongens dan bij meisjes

Lang is gedacht dat dyslexie een typisch jongensprobleem is. Als je naar de meest recente cijfers van het CBS kijkt, is dat ook zo. Negen procent van de jongens heeft dyslexie, tegenover zes procent van de meisjes. Is dyslexie dus een typisch jongensprobleem?

Nee, zegt dyslexie-deskundige Jan Hasbrouck en met haar vele anderen. Leesprobemen die worden veroorzaakt door de neurologische uitdaging die we definiëren als dyslexie, komen maar een héél klein beetje vaker voor bij jongens dan bij meisjes. De verschillen zijn bijna verwaarloosbaar.

Dat er toch zo veel meer jongens een dyslexieverklaring hebben, komt doordat jongens vaker worden doorverwezen voor onderzoek. Dit zou komen doordat - heel generaliserend gezegd - dyslexie bij jongens vaker leidt tot onrustig of ‘lastig’ gedrag in de klas, terwijl meisjes meer in zichzelf getrokken raken en proberen hun leesproblemen te verbergen.

5. Kinderen met dyslexie zijn dom (of lui)

Dyslexie is een specifieke leerstoornis die neurologisch van oorsprong is. Het staat los van intelligentie of andere eigenschappen van je kind, maar wordt veroorzaakt door verwerkingsproblemen in de hersenen. Kinderen met dyslexie zijn dus zeker niet dom. Een ook niet lui: lezen met dyslexie is juist hard werken!
Kinderen met dyslexie kunnen zich echter wel dom vóelen, doordat het lezen hen zo veel moeite kost.

6. Hoogbegaafde kinderen kunnen geen dyslexie hebben

Zoals hierboven gezegd: dyslexie staat los van intelligentie. Ook kinderen met een hoog IQ kunnen dus dyslectisch zijn. Helaas wordt dyslexie bij hoogbegaafde kinderen vaak niet of pas laat herkend. Het Amerikaanse Davidson Institute bedacht hier de term ‘stealth dyslexia’ of ‘verborgen dyslexie’ voor.

Hoogbegaafde kinderen lukt het soms om hun dyslexie zo goed te compenseren met hun grote woordenschat en goede taalvaardigheden dat de dyslexie verborgen blijft. Omdat ze in de klas worden vergeleken met leeftijdsgenoten (en niet met ontwikkelingsgelijken), valt vaak niet op dat ze wel degelijk leesproblemen hebben en krijgen ze onvoldoende begeleiding.

Hoogbegaafde kinderen met onopgemerkte dyslexie lukt het meestal nog wel om de basisschool goed door te komen, al kost het veel moeite en blijven ze vaak onder hun niveau. Op de middelbare school, waar er meer en moeilijker lees- en schrijfwerk wordt geëist én de vreemde talen erbij komen, kunnen ze het vaak niet meer bijbenen.

7. Dyslexie wordt veroorzaakt door beelddenken

Dit is een typische kip-ei-kwestie.
Baby's kennen nog geen woorden en denken in taal is nog niet mogelijk. Dat begint pas vanaf een jaar of vier. Beelddenkers blijven echter langer een voorkeur houden voor het denken in beelden en hebben een voorkeur voor een manier van leren die daarbij aansluit.

Ook kinderen met dyslexie kunnen beelden en gebeurtenissen gebruiken als manier om hun leesproblemen te compenseren. Het denken is beelden helpt bij de problemen die ze door hun neurologische stoornis, dyslexie, ondervinden. Beelddenken, een leervoorkeur, kan dus een gevolg zijn van dyslexie, maar is niet de oorzaak.

Het lijkt misschien logisch, maar toch is het niet verstandig om kinderen met dyslexie bewust gebruik te leren maken van beelddenken. Althans, niet direct. Het is verstandiger om eerst in te zetten op het behalen van een zo hoog mogelijk lees- en spellingsniveau. Hoe kleiner het probleem, hoe minder er immers gecompenseerd hoeft te worden. Als het technische lezen en spellen niet meer echt vooruit gaat – meestal zo in groep 6 – kan een kind er wat aan hebben om te leren als een beelddenker.

8. Kinderen kunnen over dyslexie ‘heengroeien’

Als je kind een achterstand begint op te lopen en het vermoeden bestaat van dyslexie, moet je het niet op zijn beloop laten. Een paar jaar wachten en hopen dat het wel bijtrekt is niet slim. Naarmate je kind ouder wordt, wordt de achterstand ook steeds groter, wat het zelfvertrouwen en het gevoel van eigenwaarde van je kind geen goed doet.

Dyslexie is geen ziekte. Het is een leerstoornis die niet kan worden genezen. Daarom is een dyslexieverklaring ook geldig voor onbepaalde duur. Gelukkig kunnen kinderen met de juiste begeleiding er wel steeds beter mee leren omgaan. Ze leren hun dyslexie te compenseren en hebben er daardoor minder last van.

Met een vroege diagnose en een intensief begeleidings- en oefentraject kan een groot deel van de dyslectische kinderen een gemiddeld leesniveau halen. Wel lezen ze vaak een stuk trager dan andere kinderen. Daarom krijgen ze meer tijd bij toetsen en kunnen ze voorleeshulpmiddelen gebruiken.

Meer weten?

Balans Digitaal & Dyslexie centraal. (2019). Mijn kind met leesproblemen of dyslexie OP DE BASISSCHOOL. Klik hier
Davidson Institute. (2022). Stealth dyslexia. Klik hier
Dyslexie. (2021, 18 augustus). Rijksuniversiteit Groningen. Klik hier
ECD expertisecentrum dyslexie. (2018). Wat is dyslexie? Alles over dyslexie bij kinderen en jeugdigen. Klik hier
Gafor Education. YouTube-playlist Dyslexia. Klik hier